Adaptief leiderschap: valkuilen en tips

Duidelijke doelen stellen en mensen meekrijgen om ze te realiseren. Elke manager weet hoe belangrijk dat is. Maar hoe krijg je die kerntaken voor elkaar in een wereld die zo razendsnel verandert als de onze? Voor je het weet moet je je doelen bijstellen en loopt iedereen een andere kant op. Dat vraagt om adaptief leiderschap.

Focus van buiten naar binnen

Adaptief leiderschap is agile leiderschap. Ofwel, de balans weten te bewaren tussen enerzijds een vertrouwde vaste koers varen en anderzijds soepel meebewegen met alle nieuwe ontwikkelingen, en je daardoor kunnen laten inspireren. Het kader van adaptief leiderschap is ontwikkeld aan de Harvard Universiteit, door Ronald Heifetz en Martin Linsky, die al jarenlang onderzoek doen op het snijdvlak van leiderschap, management en onderwijs.
 
Kernidee is dat je de focus van buiten naar binnen de organisatie richt. Het is om te beginnen belangrijk dat je de omgeving aftast en de relevante ontwikkelingen in kaart brengt. Vervolgens is het zaak dat je die analyse omzet in waardevolle kansen (nieuwe producten, diensten of processen), om uiteindelijk je organisatie aan te passen aan die nieuwe kansen. Kortom, kijk eerst naar de verandering zelf. En richt je daarna op uitdagingen die nodig zijn om optimaal mee te bewegen met de veranderingen die zich aandienen.
 
Adaptieve managers leren problemen oplossen via trial & error. Zij zijn niet bang voor het experiment, maar gooien een bewezen aanpak ook niet zomaar weg. Zij sturen hun medewerkers aan met empathie en belonen hun prestaties met vertrouwen en autonomie. Adaptieve leiders stimuleren diversiteit op de werkvloer. Uit al die verschillende standpunten, ideeën en visies weten zij een groot aantal opties uit te genereren.

Nieuw is niet per se goed, of beter…

Bij dat voortdurend balanceren tussen experiment en vernieuwing, tussen organisatiebelang en de uiteenlopende belangen van medewerkers, ligt er een aantal valkuilen op de loer:

• De eerste valkuil is besluiteloosheid. Je blijft als leider zolang twijfelen en informatie verzamelen, dat een mooie kans alweer voorbij is als je eenmaal besluit om ervoor te gaan. En ja, dan ben je dus te laat. Adaptief leiderschap vraagt om een hoge mate van alertheid, snelheid en lef.
• De tweede valkuil is zo’n beetje het tegenovergestelde van besluiteloosheid: over-enthousiasme. Zodra je buiten ook maar iets ziet wat op een trend lijkt, spring je eropin. Daarbij ga je ervan uit dat het nieuwe per definitie goed, terwijl je dat nog helemaal niet goed hebt onderzocht. Zo loop je het risico dat je organisatie haar focus verliest.
• De derde valkuil ligt in het verlengde van de tweede en komt erop neer dat je het roer radicaal omgooit. De alles-moet-anders-gedachte. Het nieuwe is niet alleen goed, het is ook altijd beter dan het oude. De leider die zo denkt en handelt, toont geen respect voor het verleden van de organisatie en zal dan ook zeker op weerstand stuiten.

Hoe kun je deze (en andere) valkuilen het beste uit de weg gaan? Dat vraagt om aandacht voor specifieke adaptieve vaardigheden, maar met deze tips kom je al een heel eind:

• Scherp je bewustzijn aan. Zet je voelsprieten uit, wees alert op wat er gebeurt (en niet gebeurt), zowel binnen als buiten je organisatie. Probeer de dingen waar jij goed in bent te combineren met de ontwikkelingen in de markt. Zo ontwikkel je een open mind en lukt het je beter om tijdig in te spelen op kansen die voorbijkomen.
• Bewaak de balans. Enerzijds heb je je dagelijkse business, anderzijds zijn daar je nieuwe activiteiten. Beide zijn belangrijk: zowel de uitvoering van je huidige strategie als de investeringen in je innovation engine. Probeer het nieuwe altijd te omarmen vanuit het bekende. Zo krijg je een geïntegreerd verhaal waarmee je mensen eerder overtuigt.
• Zoek partners. Wat nieuw is voor jou hoeft dat voor een ander niet te zijn. Hoe sneller je accepteert en daar je voordeel uit trekt, hoe beter. Je hoeft een partner overigens niet altijd buiten de organisatie te zoeken. Soms zitten ze gewoon vlak bij je, in dezelfde kantoortuin. En nee, die samenwerking zal dan niet altijd het traditionele organogram volgen…

Aan de slag met adaptief leiderschap?

Wil jij al je adaptieve vaardigheden op strategisch niveau verder ontwikkelen? Volg dan onze Executive Master Strategisch Leiderschap en Verandering.